Muzeum w Szkole Podstawowej w Zamchu

Ocalić od zapomnienia – muzeum w szkole.

Swoją przygodę z historią uczniowie Szkoły Podstawowej im. Jana Pawła II w Zamchu zaczynają od poznania przeszłości swojej rodziny, miejscowości, tutejszych tradycji, obrzędów oraz roli, jaką odegrał Zamch i jego mieszkańcy na przestrzeni dziejów. Aby jak najlepiej przybliżyć im te zagadnienia i ułatwić powrót do korzeni w szkole zorganizowano mini muzeum- izbę historyczną, która otrzymała imię lokalnego bohatera Antoniego Wróbla ps. ,,Burza-Anton”. Pioniera partyzantki walczącej na tym terenie z Niemcami i Kałmukami. Inicjatywa zorganizowania w szkole takiej izby zrodziła się na początku lat dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku. Jako pierwsi z inicjatywą wyszukiwania i gromadzenia w swojej harcówce pamiątek po przodkach wyszli harcerze 23 Drużyny Harcerskiej im. Szarych Szeregów prowadzonej przez panią Małgorzatę Duńko dopingowani i dodatkowo motywowani do działania przez nauczycielkę historii, panią Renatę Grzyb. Owoce akcji ,,Znajdź i uratuj kawałek swojej przeszłości” przeszedł najśmielsze oczekiwania. Harcerze, którzy z wielkim zapałem rzucili się do przeszukiwania strychów starych domostw, stodół i komórek błyskawicznie zapełnili swoją harcówkę eksponatami. Stanęli przed dylematem, co dalej? Gdzie gromadzić kolejne pamiątki po dziadkach i pradziadkach? Problem zniknął w momencie powołania do życia gimnazjów. Miejscowa szkoła uszczuplona o dwa oddziały (dawne klasy VII i VIII) zyskała dwa puste pomieszczenia klasowe. Za zgodą pani dyrektor Grażyny Kołtało w jednym z nich zorganizowano izbę historyczną i przeniesiono tu wszystkie zgromadzone przez harcerzy przedmioty. Tradycja uzupełniania zbiorów izby trwa po dzień dzisiejszy. Uczniowie razem z opiekunem izby dbają o jej zasoby i jeśli tylko mają możliwości wzbogacają zbiory. Zgromadzono tu dawne narzędzia używane w pracach na polu i w obejściach, przedmioty użytku codziennego, elementy wystroju izb mieszkalnych oraz dawnej garderoby, militaria związane z walkami na tych terenach oraz zabytki piśmiennictwa. Bezcenne są świadectwa tych, którzy zostali wysiedleni przez Niemców w 1943 r., spisane przez uczniów klas VI i złożone w szkolnej bibliotece.

Patron szkolnego muzeum

Na patrona Izby historycznej przy Szkole Podstawowej im. Jana Pawła II w Zamchu obrano wywodzącego się Zamchu bohatera, założyciela jednego z pierwszych na tym terenie oddziałów partyzanckich Antoniego Wróbla ps. ,,Anton-Burza”. Antoni Wróbel ps. ,,Anton-Burza” był synem Marcina i Ewy Wróblów. Urodził się w Zamchu w 1906 r. Był rezerwistą wojska polskiego w stopniu kaprala i pionierem partyzantki na Zamojszczyźnie. W maju 1942 r. po pacyfikacji wsi Głuchy razem z bratem Józefem ps. ,,Grot” utworzył kilkuosobowa grupę leśną i przyłączył się z nią do oddziału partyzantki radzieckiej Miszki Tatara. W 1943 r. wszedł w skład oddziału partyzanckiego AK ,,Polakowskiego” z obwodu Tomaszów Lubelski. W tym okresie uczestniczył między innymi w walkach z nacjonalistami ukraińskimi w rejonie Woli Wielkiej, Nabroża, Wiśniowa i Chrynowa. Na początku 1944 r. Anton powrócił w rejon wsi Głuchy i Borowiec. Związał się wówczas z Batalionami Chłopskimi, a jego oddział został formalnie włączony do Państwowego Korpusu Bezpieczeństwa obwodu Biłgoraj. W maju 1944 r. ze swym oddziałem brał udział w odpieraniu ataku Kawalerii kałmuckiej dr Drolla na rubieży rzeki Tanew. W czerwcu 1944 r. ze swoimi ludźmi walczył na terenie Puszczy Solskiej. Poległ 25.VI. na uroczysku Maziarze. Pośmiertnie został awansowany do stopnia majora. Pochowano go na cmentarzu w Zamchu.